5.1. Modeller frå mission-shaped church

Dei modellane frå mission-shaped church rapporten frå Church of England er organisasjonsmodellar for kyrkjelydsplantar. Kyrkjelydsplanting er eit konsept for å reagere på tida sitt  krav, men det er viktig å være merksam på forskjellige faktorar:

• Samanlikna med Noreg er det sjølv landdistrikta i England ,tett mellom busetjingane.
• Dei fleste kyrkjelydsplantar i England er plassert i store og mindre byer.
• Kyrkjelydsplantar kan tiltrekkje mange, men vil nesten alltid også støyte frå seg nokre og desse treng eit tilbod innanfor ein overkommeleg avstand.

Difor vil kyrkjelydsplanting i klassisk forstand i Noreg først og fremst være eit alternativ for byer og større tettstader, for eksempel rundt byane.

Likevel er dei forskjellige modellar spanande:

¨      Ny kyrkjelyd med eige område og eventuelt ny parochie(Parish staus - new church building): Her er det mogleg å starte nesten heilt nytt, med inspirerte leiarar og nye organisasjonsformer. Ein held seg også innafor det eksisterande parochialsystemet. Det passar dårleg  å basere kyrkjelydar på folket sitt nettverk. Den store utfordringa er at ein treng eit nytt kyrkjebygg, noko som er veldig dyrt og krevjande. Denne modellen passer veldig god til store kyrkjelydar som Spjelkavik, der kyrkjelyden er så stor at den lett kan opplevast som upersonleg. Nye kyrkjelydar passer dårleg til distrikt der det bur lite folk og der kyrkjelyden allereie no slit med avstandar og mangel på ressursar.

¨      Overtaking av ein eksisterande kyrkjelyd (Parish staus - existing building): Er ein modell som er lite aktuelt i Den Norske Kyrkja i dag. Vi har i motsetning til Church of England få ubrukte kyrkjer, i alle fall der det bur folk. Bortsett frå prøveordninga med valkyrkjelydar er det også umogleg å være medlem av ein anna kyrkjelyd ein anna plass enn der ein bur. Det einaste som er mogleg er at ein etter søknad kan bli medlem av soknerådet i ein kyrkjelyd ein ikkje er medlem av. Den modellen i den norske kyrkja som kjem nærmast denne modellen , er profilkyrkjelyden.

¨      Ein områdekyrkjelyd eller kyrkjelydsdistrikt (The Conventional District): Her er  forskjellen om kyrkjelyden har eit eige kyrkjebygg. Områdekyrkjelydar er også i saksorienteringa frå Kyrkjerådet. Modellen går ut på å organisere ein del av ein kyrkjelyd som ein "liksom  kyrkjelyd". Når ein sånn områdekyrkjelyd har si eiga kyrkje eller kapell, har ein det gamle kapelldistriktet. I eit av sokna mine er eit bedehus for 75år sidan blitt vigsla til interimskapell og øya der kapellet ligg har sett på seg sjølv som ein eigen kyrkjelyd , til tross for at det er mange som har flytta frå øya. No prøver vi å "gjenforene" kyrkjelyden for å kunne gi folket i soknet eit godt tilbod. Fokuset på bygning og på å ta vare på lokale eigenarter, kan lett bli for stort og det passer heller ikkje for nettverkskyrkjelydar. Områdekyrkjelyd er integrert i praochialsystemet sidan alle medlemmar juridisk sett er medlemmar av moderkyrkjelyden. Modellen passar best som ei mellombels løysing på veg mot å skilje ut nye kyrkjelydar.

¨      Presteteam: Er ein spanande modell for den norske kyrkja, særleg med tanke på dei nye tenesteordningane. Vi såg eit veldig spanande presteteam i Papworth i England. Eit presteteam kan være ei trygg ramme for ei kyrkjelydsplanting, sidan den tilbyr i alle fall ei grunnforsyning med presteteneste. Dette er uavhengig av korleis den nye kyrkjelyden er organisert. Sidan ein held fast på parochialsystemet kan det bli veldig vanskeleg med for eksempel ein nettverks- og med dette personbasert kyrkjelyd. Utfordringa er også at ein treng eit verkeleg godt presteteam og helst eit team ikkje berre beståande av prestar. Det som er vanskeleg er at det er mykje organisasjon og koordinasjon som må til og at planten kan få for lite plass til å vokse iblant dei store.

¨      Kyrkjelydsgruppe (Group ministry): Eg fann ikkje noko verkeleg god oversetting av dette omgrepet til norsk. Modellen er i grunn ei vidareutvikling av presteteamet. Her er det ikkje berre staben som går inn i eit team. Kvar kyrkjelyd har framleis soknerådet sitt, men ein ser på området under eitt. Geografien innanfor området blir mindre viktig. Forskjellige kyrkjelydar kan tilby profilen sin innanfor til same område. Slik blir det enklare å finne den profilen som passar til eit kvart menneske. Kyrkjelydane kan til og med bruke kyrkjene om kvarandre og det blir rom også for nettverkskyrkjelyd. Området som heilskap føyer seg inn i parochialsystemet sjølv om dette systemet er oppheva innafor området. Ein spanande modell som er nesten like mykje person- som parochialbasert. Utfordringar er her å ta vare på dei som ikkje ynskjer å bestemme seg for ein bestemt profil. Også nettverka vil ofte ikkje ha dei same grensene som det kyrkjelege området. Modellen har mange fellestrekk med profilkyrkjelydane i Bergen. Dette er ein modell som let seg integrere i Den Norske Kyrkja når ein bruker litt kreativitet. Det kan også være ein modell for bruken av kapeller og kyrkjer som i dag er lite brukt fordi dei kanskje ligg litt avsides eller for kyrkjelydar som er for små til kunne eksistere for seg sjølv i framtida. I motsetning til mission-shaped church meiner eg at modellen kan også være eigna for distriktet.

¨      Valkyrkjelyd (Extra Parochial Place): Her er det ikkje den norske tanken om valkyrkjelyd som er utgangspunktet. Her går ein ut frå ei bygning som krev ei spesiell teneste. Det kan være ein kyrkjelyd som for eksempel oppstår i tilknyting til ein skule, eit retreatsenter eller eit sjukehus. Eg sjølv var med i ein sånn "kyrkjelyd" i eit stort sjukehus i Tyskland utan at den formelt hadde status som kyrkjelyd. Modellen er utmerket for nettverksbaserte kyrkjelyd, men det er vanskeleg å integrere det i det eksisterande parochiale systemet. Den nye prøveordninga for valkyrkjelydar skulle likevel gi rom for slike kyrkjelydar innanfor Den Norske Kyrkja. Og særleg store institusjonar og bedrifter som kanskje til og med har ein ordinert prest i staben , kan  det også i Noreg være ein god plass for å etablere slike valkyrkjelydar.

¨      Økumenisk partnerskap (Church plants as Local Ecumenical partnership): Ei ny kyrkjelyd blir starta av forskjellige konfesjonar i lag. Det kan være ein modell for nye store byggjeområder slik at ein kan dele på kostnadene for kyrkjebygget og personalet og inspirere seg gjensidig i misjonen. Problemstillinga her er ikkje først og fremst parochialstrukturen, sidan det ville være enkelt å skilje ut det nye byggjeområdet. Utfordringa er korleis ein skal forhalde seg til dei forskjellige strukturane i dei forskjellige kyrkjesamfunnaa og særpreget til desse kyrkjesamfunna. I Noreg ville Den Norske Kyrkja nesten alltid enten dominere eit sånt fellesskap eller være underrepresentert. Når ein tar eit sånt partnerskap på alvor , burde ein ha  omtrent like sterke parter. Og her skil den norske situasjonen seg nokså mykje frå den engelske der det ved sidan av Church of England også er sterkare katolske og metodistiske kyrkjer. Det er mykje som må få plass i kyrkja vår for å kunne prøve noko slikt. Skulle ein prøve eit partnerskap er kanskje ein misjonsorganisasjon  og eit bedehus den rette utgangsbasen.